Osmanlı Tarihi'nin en önemli askeri birimi Yeniçeri'ler askeri başarıları kadar İstanbul'daki etkileri ile bilinmektedir. Yeniçeriler zamanla saray siyasetinde dahi belirleyici bir etkiye sahip olacaktır. Ancak, Osmanlı'da saray siyasetini belirleyen askeri birlikler yalnızca yeniçeri ocağı olmadı. Yeniçerilerin yanı sıra sipahiler de zaman zaman başkaldırdı. Osmanlı ordusunun modernleşme çabaları başlayana kadar, Osmanlı devletindeki askeri birliklerin hangi isyanlara karıştığını biliyor musunuz? Osmanlı'da askeri isyanlar hangileri? İşte o olaylar:
1446 - Padişah Değişimi
1446 yılında Edirne Buçuktepe'de eylem yapan Yeniçeriler sonraki yıllarda İstanbul Fatihi olacak olan II. Mehmed'i tahtan indirerek Manisa'ya gönderdi. II. Mehmed'in yerine tekrar II. Murad'ı tahta oturtan Yeniçeriler'in 1826 yılında kapatılmasına kadar geçecek olan süreçteki isyan girişimleri de bu olayla başlamış oldu.
4 Mayıs 1481 - Mehmed Paşa'nın katli
Fatih Sultan Mehmed'in ölümünü gizleyen ve bu sayede Cem Sultan'ı tahta geçirmeye çalışan Vezirazam Karamani Mehmed Paşa amacını ulaşamayacağı gibi hayatı da hazin bir şekilde sonlanacaktı. Yeniçeriler tarafından öldürülen Paşa'nın başı bir mızrak ucunda İstanbul sokaklarında dolaştırıldı.
24 Nisan 1512- Bayezid'i tahtan çekmek
II. Bayezid ile şehzadeleri arasında başlayan taht mücadelesinde Yeniçeri'nin desteği I. Selim'den yana oldu. Yeniçerilerin desteği, II. Bayezid'in tahtan çekilmeye zorlanmasını ve I. Selim'in padişah yapılması faaliyetlerini de kapsıyordu.
2 Nisan 1589 - Beylerbeyi ve Defterdar'ın idamı
Divan-ı Hümayun düşük ayarlı ulufe akçesi gerekçe göstererek baskına uğradı. Sipahiler tarafından yapılan bu baskın, III. Murad'ın emriyle Beylerbeyi Mehmed Paşa'nın ve Defterdar Mahmud Efendi'nin idam edilmesiyle sonuçlandı.
1 Nisan 1600 - Rüşvete müdahale
Sipahiler'in eylem nedeni düşük ayarlı akçelerdi. Eylemin hıncı sarayın rüşvet ağına yöneldi. Sarayın rüşvet işlerini çevirdiği iddia edilen Yahudi kadın Ester Kira parçalandı. Kadının oğulları ise idam edildi.
6 Ocak 1603 - Sipahiler, Saray'a yürüyor.
Celali olaylarını gerekçe gösteren sipahiler saraya yürüdü. III. Mehmed'i ayak divanını toplamak zorunda bırakan sipahiler, Kapı Ağası Gazanfer ile Darüssade Ağası Osman'ı idam ettirdi.
6 Şubat 1603 - Yeniçeriler ve Sipahiler arasında savaş!
Osmanlı'da yaşanan sadrazam değişimi, iki önemli askeri birliği karşı karşıya getirdi. Piyade yeniçeriler ve sipahiler arasında yaşanan anlaşmazlık İstanbul sokaklarında savaşa dönüştü. Bu savaş üç gün boyunca devam etti.
18 Mayıs 1622 - Genç Osman'ın ölümü
Genç Osman olarak bilinen II. Osman'ın ölümüyle sonuçlanacak olan Osmanlı'nın en büyük askeri ayaklanması başladı. I. Mustafa'nın ikinci kez tahta oturtulduğu ayaklanma'da II. Osman'ın yanı sıra vezirler ve ağalar da öldürüldü.
7 Şubat 1632 - Hafız Paşa parçalandı
Kapıkulu Ortaları Topkapı Sarayı'na yürüdü. IV. Murad'ı tehdit eden askerler Hafız Paşa'yı ise parçaladılar.
2 Mart 1632 - Kapıkulu isyanı sürüyor
Bir ay sonra tekrar Saray'a yürüyen kapıkulu askerleri IV. Murad'ın ayak divanını toplamasına neden oldu. Yeniçeri ağasının ve defterdarın evleri yağmalandı.
8 Ağustos 1648 - Padişah İbrahim'in hazin sonu
Ocak ağaları ve ulemanın arasındaki anlaşmanın sonucunda Sultan İbrahim tahtan indirildi. Onun yerine 7 yaşındaki IV. Mehmed'in tahta oturtulmasının ardından, 10 gün sonra Sultan İbrahim boğduruldu.
13 Haziran 1651 - Yağma günleri
Ulufelerinin ödemesi gecikince sipahiler tekrar ayaklandı. Kendi ağalarını taşlayıp isyanı başlatan sipahiler İstanbul sokaklarında günler süren eylemler, öldürmeler ve yağmalarda bulundu. Henüz çocuk yaştaki Padişah IV. Mehmed ayak divanı toplamak zorunda kaldı.
2-10 Eylül 1651 - Kösem Sultan'ın ölümü
Saray'daki Kösem Sultan hakimiyeti isyanla son buldu. İçoğlanları ve baltacılar Büyük Valide Kösem Sultan'ı boğdular. Böylelikle kapıkulu ağaları oligarşisine de son verildi.
28 Şubat 1656 - Kavak ağacında cesetler
Acemioğlanları, sipahiler ve yeniçeriler ayaklandı. Ayaklanmanın ardından öldürülenlerin cesetleri ağaç dallarına baş aşağı bir şekilde asıldı. Yaşananlar Vak'a-i Vakvakiye olarak bilindi.
5 Eylül 1687 - Kapıkulu ayakta
Osmanlı Ordusu batı cephesinde bozguna uğradı. Bu olayın ardından ordu İstanbul'a dönerken kapıkulları ayaklanarak IV. Mehmed'in tahtan çekilmesini istediler. Padişah tahtan çekildi.
15 Temmuz 1703 - II. Mustafa tahtan çekiliyor
Cebeciler'in öncülük ettiği ayaklanmada II. Mustafa tahtan indirildi.
28 Eylül 1730 - Patrona Halil İsyanı
İsyanı yöneten Patron'a Halil, Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ve kimi vezirleri boğdurup cesetleri sürükledi. III. Ahmet yaşanan olayların ardından tahtan çekilirken I. Mahmud cülus etti.
25 Mayıs 1807 - Yeniliğe karşı isyan
Nizam-ı Cedid yeniliği yeniçeriler tarafından hoş karşılanmadı. Kabakçı Mustafa'nın öncülüğünde başlatılan isyanın sonucunda III. Selim tahtan çekildi, IV. Mustafa cülus etti.
16 Kasım 1808 - Ordu orduya karşı
Sekban-ı Cedid isminde modern bir ordu kurulmasına karşı çıkan ve Alemdar Mustafa Paşa'yı devirmek isteyen yeniçeriler ayaklandı.
28 Şubat 1821 - Kimseden korku yok!
Ulufe divanı için ayaklanan yeniçeriler şiddetin her türlüsüne başvurdu. Halktaki suçsuç insanlar da bu olaylarda hayatını kaybetti.
16 Haziran 1826 - Yeniçeri ocağı için sona gelindi
Yeniçeri yeni talim metodlarını kabul etmeyince bu defa halk yeniçerilere karşı direnişe çağrıldı. Boğazlar Muhafızı Hüseyin Paşa, Topçu Karacehennem İbram Ağa, Yeniodolar'ı topa tuttular. Yeniçerilerin pek çoğu öldürülürken, kaçanlar ise yakalandı. II. Mahmut yeniçerilerin kökten sonlandırılması için kesin emir verdi. Bu olaya hayırlı olay anlamına gelen "Vaka-i Hayriye" ismi verildi.
Bình luận